Prawdopodobieństwo, skutki zagrożeń, ryzyko zawodowe

Na każdym stanowisku pracy pojawia się ryzyko zawodowe – dotyczy ono zarówno pracy biurowej, jak i tej fizycznej. Obowiązkiem pracodawcy jest zapobieganie skutkom ryzyka jak wypadki i choroby zawodowe pracowników. W tym celu przeprowadza się specjalną ocenę ryzyka zawodowego, by stworzyć optymalne do pracy warunki. Co to jest ryzyko zawodowe? Odpowiadamy!

Ryzyko zawodowe – co to jest? Definicja

Ryzyko zawodowe to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych wydarzeń dotyczących wykonywanej pracy. Ryzyko to może powodować nie tylko straty materialne, lecz także zagrożenie zdrowia, a nawet życia u pracowników.

Im wyższe ryzyko zawodowe, tym większe niebezpieczeństwo pojawienia się niebezpiecznych konsekwencji pracy, dlatego zadaniem pracodawcy jest jego minimalizowanie. Warto jednak pamiętać, że nawet niskie ryzyko zawodowe może być problemem i powodować u pracowników poważne zagrożenie.

Aby poprawić bezpieczeństwo w miejscu pracy, przeprowadza się odpowiednią ocenę ryzyka zawodowego – jest ona niezbędna do stworzenia bezpiecznych warunków pracy w firmie.

Ryzyko zawodowe – podstawa prawna

Kwestie związane z ryzykiem zawodowym są dokładnie opisane w przepisach prawa obowiązujących w Polsce. Dokumenty stanowiące podstawę prawną w ocenie ryzyka zawodowego:

• ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

Prawo nakłada na pracodawcę obowiązki związane z przestrzeganiem zasad zawartych w Kodeksie pracy oraz zasad BHP. Brak przestrzegania przepisów powoduje, że firma naraża się na kontrolę oraz na nałożenie kar, w tym mandatów.

Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca zobowiązany jest do:

• dokonania oceny i udokumentowania ryzyka zawodowego dotyczącego wykonywanej pracy, a także stosowania właściwych środków profilaktycznej ochrony zdrowia pracowników, które obniżają ryzyko
• informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które dotyczy wykonywanej pracy, a także o odpowiednich zasadach ochrony przed pojawiającymi się zagrożeniami

Zobacz nasze: szkolenia BHP!

Co to jest ocena ryzyka zawodowego?

Oceną ryzyka zawodowego określa się wyznaczenie i porównanie poziomu ryzyka waz z poziomem, który jest akceptowany. Aby wykonać ocenę ryzyka zawodowego, konieczne jest przeprowadzenie odpowiedniej procedury. Jej wyniki powinny mieć formę papierowej dokumentacji.

Przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego nie powinno być traktowane jako kolejny obowiązek pracodawcy, lecz jako wsparcie w prowadzonej działalności. Wieloletnia praktyka pokazuje, że w zakładach, w których sporządza się ocenę ryzyka zawodowego, udało się istotnie poprawić warunki pracy i jednocześnie poprawić warunki pracy pracowników dla ich większego bezpieczeństwa, ale również satysfakcji.

Ryzyko zawodowe BHP powinno zostać wyznaczone dla każdego stanowiska w zakładzie pracy. Obowiązek ten obciąża pracodawcę – może on przeprowadzić ocenę samodzielnie lub też może zlecić tego rodzaju zadanie zewnętrznej firmie, która ma w tym obszarze większe doświadczenie.

Dokonanie oceny ryzyka zawodowego oznacza, że:

• zidentyfikowano zagrożenia na danym stanowisku pracy
• sporządzono ocenę prezentującą konsekwencje niebezpiecznych zdarzeń dla zdrowia i życia pracowników
• oceniono, jak prawdopodobne jest wystąpienie danych zdarzeń na stanowisku pracy
• przygotowano odpowiednią dokumentację papierową prezentująca informacje o ryzyku zawodowym – ocenę ryzyka zawodowego

Pracownik powinien być zapoznany z informacjami o ryzyku oraz sposobach zapobiegania ryzyku na jego stanowisku pracy.

Może Cię zainteresować: Obsługa PPOŻ

Jak wykonać ocenę ryzyka zawodowego?

Jak już wiemy ryzyko zawodowe jest to istotny aspekt w prowadzeni działalności. Jego ocena może być jednak przeprowadzona samodzielnie przez pracodawcę – może on zrobić to w prosty sposób, korzystając z metody zakładającej pięć prostych kroków:

1. Zgromadzenie informacji do wykonania oceny.

2. Określenie zagrożeń na stanowisku pracy

3. Oszacowanie ryzyka.

4. Wyznaczenie czynności zapobiegawczych.

5. Zapisanie wyników oceny ryzyka zawodowego.

Pracodawca, który wie co to ryzyko zawodowe i chce wykonać jego ocenę we własnym zakresie, powinien pamiętać o poniższych procedurach.

1. Zgromadzenie informacji do wykonania oceny

By ocenić, co określa ryzyko zawodowe i na jakim poziomie się znajduje się na danym stanowisku pracy, w pierwszej kolejności konieczne jest zebranie najważniejszych informacji dotyczących przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego.

Informacje te mogą odnosić się do różnych obszarów działalności firmy, ponieważ powiązane są one z konkretnym stanowiskiem pracy. Właśnie dlatego każda ocena przeprowadzana jest indywidualnie, aby można było wyznaczyć poziom ryzyka dostosowany indywidualnie do konkretnych zagrożeń.

Wśród informacji pomocnych przy prowadzeniu oceny ryzyka zawodowego znajdują się:

• wykorzystywane maszyny i urządzenia
• materiały używane na stanowisku pracy
• zakres czynności pracowników
• występujące uciążliwe, szkodliwe i niebezpieczne warunki pracy
• wyniki badań dotyczące czynników szkodliwych
• środki ochrony zbiorowej
• środki ochrony indywidualnej
• dotychczas występujące na stanowisku pracy wypadki
• uwagi przekazywane przez pracowników

Im większy zakres zgromadzonych informacji dotyczących oceny ryzyka zawodowego, tym łatwiej będzie można ją wykonać, a także tym większa będzie jej dokładność i świadomość co ryzyko zawodowe określa.

2. Określenie zagrożeń na stanowisku pracy

Nawet na stanowiskach pracy biurowej występują różne zagrożenia. Właśnie dlatego pracodawca powinien uwzględnić je w zależności od konkretnego miejsca pracy.

Wśród zagrożeń na stanowisku pracy mogą znajdować się między innymi:

• śliskie, nierówne nawierzchnie
• elementy ruchome maszyn i urządzeń
• ostre, niezabezpieczone krawędzie
• niskie lub wysokie temperatury
• praca na wysokości
• hałas
• wibracje – drgania
• czynniki biologiczne
• substancje chemiczne
• nienaturalna pozycja pracy
• przenoszenie ciężarów ręcznie
• niewystarczające oświetlenie

3. Oszacowanie ryzyka

Bardzo ważnym elementem samodzielnej oceny ryzyka zawodowego jest wykonanie szacowania ryzyka na podstawie zebranych informacji w poprzednich krokach. W tym celu najczęściej korzysta się z gotowych tabel, między innymi według Polskiej Normy PN -N -18002.

Przy wyznaczaniu poziomu ryzyka pod uwagę bierze się dwie wartości – prawdopodobieństwo wystąpienia wypadków i chorób będących skutkami zagrożenia, a także rodzaj następstw wynikających z danych zagrożeń.

W zależności od poziomu zagrożenia wyróżnia się trzy ryzyka:

• małe
• średnie
• duże

Ryzyko małe i średnie uznawane jest za dopuszczalne, natomiast ryzyko duże jako niedopuszczalne – pracownicy nie mogą wtedy wykonywać swoich obowiązków i pracodawca zobowiązany jest do tego, aby zmniejszyć niedopuszczalny poziom ryzyka.

Dokładne informacje dotyczące szacowania ryzyka można znaleźć w paragrafie: Szacowanie ryzyka zawodowego – prawdopodobieństwo i skutki zagrożeń.

4. Wyznaczenie czynności zapobiegawczych

Zadaniem pracodawcy, który wykonuje ocenę ryzyka zawodowego w swoim zakładzie pracy, jest także wyznaczenie działań zapobiegawczych, które mają zredukować ryzyko. Zasady wyznaczania czynności zapobiegawczych to przede wszystkim:

• rozpoczęcie działań od największych zagrożeń, których ryzyko jest najwyższe
• całkowite usunięcie zagrożenia powinno być priorytetem
• w ostateczności można zastosować środki ochrony indywidualnej dla pracowników

5. Zapisanie wyników oceny ryzyka zawodowego

Ostatnim krokiem w samodzielnej ocenie ryzyka zawodowego jest zapisanie wyników oceny w papierowym dokumencie, który powinien być umieszczony w firmowych dokumentach BHP oraz na życzenie udostępniane zainteresowanym pracownikom.

Ocena ryzyka zawodowego powinna uwzględniać informacje o stanowisku pracy, czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy, poziom oszacowanego ryzyka, oraz działania zapobiegawcze.

Warto pamiętać o tym, że wtedy, gdy w firmie uległy zmiany warunki pracy, przykładowo zastosowano nową maszynę, w takiej sytuacji trzeba wykonać aktualizację oceny ryzyka zawodowego. Procedura powinna być wówczas wykonana na nowo.

Szacowanie ryzyka zawodowego – prawdopodobieństwo i skutki zagrożeń

Przy szacowaniu ryzyka zawodowego najlepiej posłużyć się tabelami, które pozwalają na wyznaczenie ryzyka – małego, średniego albo dużego.

Do wykonania szacunku konieczne jest posiadanie dwóch rodzajów informacji:

• prawdopodobieństwa wystąpienia wypadków i chorób zawodowych będących efektem zagrożeń na stanowisku pracy
• stopnia następstw – urazów i chorób – zagrożeń na stanowisku pracy

Więcej szczegółowych informacji: jak ocenić ryzyko zawodowe?

Prawdopodobieństwo wystąpienia wypadków i chorób:

• małe – zdarzenia nie powinny w ogóle występować w okresie zawodowej aktywności pracownika
• średnie – zdarzenia mogą wystąpić do kilku razy w okresie zawodowej aktywności pracownika
• duże – zdarzenia mogą występować wielokrotnie w okresie zawodowej aktywności pracownika

Stopień następstw wypadków i chorób:

• mały – skutki zdarzeń nie powodują długotrwałych dolegliwości, na przykład mały ból głowy, stłuczenie, skaleczenie
• średni – skutki zdarzeń powodują niewielkie, ale trwające dłużej dolegliwości, na przykład poważniejsze oparzenia, nieskomplikowane złamania, zranienia
• duży – skutki zdarzeń powodują ciężkie dolegliwości, a nawet śmierć pracownika, na przykład skomplikowane złamania, trwałe uszkodzenia ciała, pogorszenie słuchu, zespół wibracyjny, nowotwory

Wyznaczanie poziomu ryzyka:

• małe prawdopodobieństwo i mały stopień następstw – małe i dopuszczalne ryzyko
• małe prawdopodobieństwo i średni stopień następstw – małe i dopuszczalne ryzyko
• średnie prawdopodobieństwo i mały stopień następstw – małe i dopuszczalne ryzyko
• średnie prawdopodobieństwo i średni stopień następstw – średnie, ale dopuszczalne ryzyko
• duże prawdopodobieństwo i średni stopień następstw – średnie, ale dopuszczalne ryzyko
• średnie prawdopodobieństwo i duży stopień następstw – średnie, ale dopuszczalne ryzyko
• duże prawdopodobieństwo i duży stopień następstw – duże i niedopuszczalne ryzyko
• średnie prawdopodobieństwo i duży stopień następstw – duże i niedopuszczalne ryzyko
• duże prawdopodobieństwo i średni stopień następstw – duże i niedopuszczalne ryzyko

Mogą Cię zainteresować: Szkolenia wstępne BHP lub Szkolenia okresowe BHP.

Ryzyko zawodowe – podsumowanie

Każdy przedsiębiorca powinien wiedzieć czym jest ryzyko zawodowe i pamiętać o tym, jak ważne jest wyznaczenie jego poziomu na stanowiskach w swoim zakładzie pracy. Obowiązek ten można wykonać też samodzielnie, korzystając z prostych zasad pięciu kroków, ale także można zlecić go zewnętrznej agencji BHP.

Może Cię zainteresować: Obsługa BHP dla Twojej Firmy.