Odzież robocza: Co musimy zagwarantować pracownikom?

Odpowiednia odzież i obuwie robocze to kwestie często lekceważona przez pracodawców, szczególnie w przypadkach kiedy wykonywane zadania nie wiążą się w oczywisty sposób z konkretnym typem czy elementami ubioru. Tymczasem ustawodawca nie pozwala w tym zakresie na pełną „samowolkę”.

Jeśli dopuścimy nasz zespół do pracy w nieodpowiednim stroju, nie tylko potencjalnie narażamy naszych ludzi na niebezpieczeństwo; mogą też spotkać nas przykre konsekwencje prawne. Co więc powinniśmy wiedzieć, aby spełnić wymogi prawne i zagwarantować odpowiedni poziom bezpieczeństwa w naszym zakładzie pracy?

Zapewnienie odpowiedniej odzieży pracowniczej jest kluczowym elementem zapewnienia bezpieczeństwa i komfortu pracy. Dzięki odpowiednio dobranym elementom garderoby, pracownicy mogą efektywnie wykonywać swoje obowiązki, nie martwiąc się o potencjalne zagrożenia czy niewygody. Zapewnienie takiej odzieży BHP to nie tylko obowiązek prawny, ale także kwestia etyki i troski o dobrostan zespołu. Ubrania robocze to nie tylko zabezpieczenie przed zabrudzeniem czy uszkodzeniem, ale często pierwsza linia ochrony przed niebezpiecznymi czynnikami zewnętrznymi. W sektorach takich jak budownictwo, przemysł chemiczny czy medyczny, odpowiednia odzież BHP może ochronić przed chemikaliami, ostrymi przedmiotami czy nawet skrajnymi temperaturami.

Porady te, naturalne, skierowane są przede wszystkim dla pracodawców operujących w bardziej „fizycznych” branżach – budowlanej, magazynowej, różnego typu fabrykach itd. Nikt nie oczekuje, że pracowników biurowych wyposażać będziemy w buty robocze i rękawice.

Kiedy należy dostarczyć odzież i obuwie robocze?

Polskie prawo pracy nakazuje wyposażenie naszych pracowników w odzież i obuwie robocze w dwóch przypadkach:

Po pierwsze, gdy w związku z wykonywaną przez niego pracą, własna odzież naszego pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu. Szczególną uwagę przykładać powinniśmy do prac, w których występuje ryzyko zabrudzenia czy skażenia środkami chemicznymi i promieniotwórczymi, czy materiałami biologicznie zakaźnymi.

Po drugie, gdy z wykonywanymi przez niego zadaniami wiążą się szczególne wymogi technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy. Mogą być one związane na przykład z obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych.

Łatwo więc zauważyć, że te dwa wymogi są mocno ze sobą powiązane. Prace ze szczególnymi wymogami technologicznymi – jako przykład weźmy malowanie – często będą też „brudne” – i na odwrót. Wystarczy jednak spełnienie tylko jednego z wymogów, aby obowiązywał nas wymóg zagwarantowania pracownikom odpowiedniej odzieży.

Jak należy to udokumentować?

Przydzielenie odzieży i obuwia roboczego naszym pracownikom wiąże się z koniecznością sporządzenia odpowiedniej dokumentacji. Po pierwsze, musimy określić, jakie stanowiska korzystać będą z jakich elementów ubioru roboczego, aby zagwarantować ich bezpieczeństwo. Przykładowa rozpiska powinna zawierać następujące informacje:

Po drugie, odrębnie dla każdego pracownika, który korzystał będzie z odzieży roboczej, musimy prowadzić kartę ewidencyjną przydziału odzieży, środków ochrony indywidualnej, i ewentualnie wypłacanych mu ekwiwalentów.

Kto dostarcza odzież i obuwie?

Podstawowym obowiązkiem, jaki ustawodawca narzuca na pracodawcę, jest to, że pod żadnym względem nie wolno nam dopuścić do pracy pracownika bez odpowiedniej odzieży, jeśli wykonywane przez niego zadanie tego wymaga. Musimy także upewnić się, że taki ubiór spełnia wymogi Polskich Norm (PN-P-84525:1998).

Ustawa jest natomiast dość elastyczna jeśli chodzi o konkretny sposób dostarczania takiego wyposażenia.

Najbardziej oczywistym sposobem jest, oczywiście, zakup przez firmę i wydawanie odzieży i obuwia konkretnym pracownikom według indywidualnych potrzeb. W tym przypadku wyposażenie pozostaje więc własnością firmy – jeśli pracownik straci je lub zniszczy w wyniku niewłaściwego użytkowania, możemy domagać się od niego zwrotu kwoty równej niezamortyzowanej części utraconego/zniszczonego ekwipunku.

Kolejnym sposobem jest nabycie odpowiedniej odzieży na własną rękę przez pracownika. W tym wypadku to my, jako pracodawca, musimy wypłacić mu ekwiwalent za poniesione koszty – najłatwiej po prostu rozliczyć takie wydatki na podstawie paragonów. Ustawa nie określa co jaki czas zobowiązani jesteśmy do wypłacania takich ekwiwalentów. Zależeć będzie to od typu wykonywanej pracy i od tego, jak często należy wymieniać ekwipunek. Aby uniknąć nieporozumień, takie kwestie powinniśmy ustalić indywidualnie z pracownikami lub z ich przedstawicielami. Należy natomiast pamiętać, że także w tym wypadku musimy upewnić się, że używana przez nich odzież spełnia wszystkie adekwatne wymogi Kodeksu Pracy.

Naprawa, wymiana i pranie odzieży roboczej

Ustawowo spoczywa na nas nie tylko obowiązek dostarczenia adekwatnej odzieży i obuwia roboczego i upewnienia się, że są użytkowane. Musimy też zapewnić, że będą one zdatne do użytku. Odzież robocza zużywa się szybciej niż codzienny ubiór – musimy więc być przygotowani na takie zdarzenia. To, jak długo dana para spodni czy butów będzie nadawała się do noszenia, zależy oczywiście w dużej mierze od rodzaju wykonywanie pracy.

Ustawa nie określa więc konkretnych ram czasowych: mówi natomiast, że używać możemy takiej odzieży tylko wtedy, gdy „możliwa jest ich naprawa pozwalająca zachować cechy ochronne i użytkowe”. Decydujemy więc poniekąd sami – ale zawsze w oparciu o Kodeks Pracy, przepisy branżowe, czy instrukcje obsługi maszyn.

Musimy także zagwarantować, że używana przez pracowników odzież będzie wystarczająco czysta. Spoczywa więc na nas obowiązek jej prania, konserwacji, naprawy, odpylania czy odkażania – w zależności od prac, do których będzie wykorzystywana. Zrobić możemy to na własną rękę, albo oddać to zadanie w ręce pracownika – jednak koszty, tak jak w przypadku nabycia, zawsze spoczywają na nas.

Od tej zasady są natomiast wyjątki: nie wolno nam powierzyć prania czy czyszczenia pracownikowi, jeśli odzież jest skażona środkami chemicznymi, promieniotwórczymi lub materiałami biologicznie zakaźnymi. W skrócie: jeśli wymaga bardziej specjalistycznego czyszczenia, lub proces ten wiąże się z pewnym niebezpieczeństwem.

Kluczowe znaczenie odpowiedniego ubioru roboczego

Podsumowując, odpowiednia robocza odzież i środki ochrony indywidualnej są niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy. Nie można jednak zapominać o regularnych szkoleniach BHP, które uczą pracowników, jak prawidłowo korzystać z dostarczonego wyposażenia. Warto zatem zainwestować zarówno w jakościową odzież, jak i edukację z zakresu bezpieczeństwa pracy.